De voegwoorden terwijl, zolang, zolang als, (van) zodra, zo gauw, zo gauw als, sinds, sedert, toen, nu, als en wanneer kunnen aangeven dat de in de romp- en bijzin uitgedrukte werkingen gelijktijdig plaatsvinden, bijv.:

Het is ook mogelijk dat de werkingen direct op elkaar volgen, maar als gelijktijdig ervaren worden, zoals in:

Verder kan de gelijktijdigheid gesitueerd zijn op het spreekmoment (zoals in 1) of daarna (zie 2), maar ook daarvóór of 'buiten de tijd' (herhaalde werking), zoals respectievelijk in 3 en 4:

Met deze betekenisfacetten wordt in het onderstaande rekening gehouden, waarbij tevens bijzondere gebruikswijzen van de afzonderlijke voegwoorden gesignaleerd worden.

Het voegwoord terwijl wordt gebruikt om zuivere gelijktijdigheid (op, voor of na het spreekmoment, alsook bij een herhaalde werking) aan te geven, bijv.:

Bijzondere gebruikswijzen van terwijl zijn het aangeven van een tegenstelling of van een aaneenschakeling. Voorbeelden:

In de eerste zin is maar als voegwoord denkbaar (de maar-zin moet dan op de andere zin volgen), in de tweede zin en.

Het voegwoord zolang en de voegwoordelijke uitdrukking zolang als hebben dezelfde gelijktijdigheidsbetekenis als terwijl, maar drukken bovendien uit dat de werkingen van rompzin en bijzin even lang duren, bijv.:

Vanuit zinnen als 9 ontwikkelt zich gemakkelijk een voorwaardelijke betekenis ('indien', 'mits'); dikwijls wordt dan maar toegevoegd. Een voorbeeld is:

Het voegwoord zodra (daarnaast komt regionaal (in België) van zodra voor) geeft aan dat de werking van de rompzin onmiddellijk volgt op die van de bijzin. Dit kan het geval zijn voor of na het spreekmoment, of herhaalde malen. Hetzelfde geldt voor de voegwoordelijke uitdrukkingen zo gauw en zo gauw als, die vooral in gesproken taal voorkomen. Voorbeelden:

Zie voor zodra ook [10.3.3.4].

De synonieme voegwoorden sinds en sedert geven aan dat de werking van de bijzin op een bepaald tijdstip vóór het spreekmoment begonnen is, vrijwel direct gevolgd werd door de werking van de rompzin en samen daarmee voortgeduurd heeft tot het moment waarop de spreker deze laatste werking situeert (vóór of op het spreekmoment). Voorbeelden:

De hieronder behandelde voegwoorden toen, nu, als en wanneer kunnen zuivere gelijktijdigheid aangeven, zoals die onder 2 (voorbeeld 17), of directe opeenvolging, zoals die onder 3 (voorbeelden 18, 19 en 20).

Het voegwoord toen situeert de werking vóór het spreekmoment. Voorbeelden:

Een bijzondere gebruikswijze van toen doet zich voor als niet de werking van de rompzin direct volgt op die van de bijzin (zoals in 18 en 11 t/m 16), maar omgekeerd. De bijzin staat in dit geval steeds achter de rompzin, terwijl de volgorde anders in principe vrij is, zoals uit de tot nog toe gegeven voorbeelden blijkt. Deze gebruikswijze komt vooral in geschreven taal voor. Evenals de continuatieve bijzinnen die door een relativum ingeleid worden [14.5.3.7/iii], hebben deze toen-zinnen de waarde van een nevengeschikte hoofdzin. Voorbeelden:

Zie voor toen ook [10.3.3.4].

Het voegwoord nu (het spreektalige nou komt in deze functie zelden voor) situeert de werking op het spreekmoment (zie ook [10.3.3.4]). Behalve temporeel is dit voegwoord meestal ook verklarend van aard. Voorbeelden:

Van de synonieme voegwoorden als en wanneer behoort het laatste tot formeel taalgebruik. Deze voegwoorden situeren de werking na het spreekmoment of geven een herhaalde werking aan. Voorbeelden van het eerste zijn:

Als een herhaalde werking wordt aangeduid, kunnen de voegwoorden bijvoorbeeld voorafgegaan worden door het bijwoord telkens . Voorbeelden:

Een herhaalde werking kan ook vóór het spreekmoment gesitueerd worden, bijv.:

Het verschil tussen als het mooi weer was in dit voorbeeld en toen het mooi weer was in voorbeeld 17 is, dat in 17 gedacht wordt aan een bepaald tijdsbestek waarin het mooi weer was, en in 29 niet.

Als bijzondere gebruikswijze van als en wanneer is te beschouwen het gebruik met een historisch presens om een niet herhaalde werking vóór het spreekmoment aan te duiden; toen is in dat geval onmogelijk. Een voorbeeld is:

In regionaal taalgebruik in België kunnen als en wanneer in plaats van toen een niet herhaalde werking vóór het spreekmoment aanduiden, bijv.:

Zie voor als en wanneer ook [10.3.3.4].